آفت کنه، اعضایی از رده‌ی بندپایان هستند که در صنوف زیستی مختلف حضور دارند و به عنوان آفات گیاهان زراعی، گلخانه‌ای و باغی شناخته می‌شوند. این موجودات کوچک، با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، در ساختار و عملکرد با حشرات تفاوت‌های قابل توجهی دارند. به عنوان مثال، در مقابل شاخک‌های حشرات، آفت کنه از کلسیر برخوردار هستند و بدن آنها از دو قسمت سر و سینه و شکم تشکیل شده است. همچنین، در مرحله بالغی، کنه‌ها دارای چهار جفت پا هستند در حالی که حشرات فقط سه جفت پا دارند.
علاوه بر این تفاوت‌ها در ساختار، آفت کنه دسته‌بندی‌های متعددی را شامل می‌شوند. به طور کلی، آنها به دو دسته‌ی آبزی و خشکی زی تقسیم می‌شوند. کنه‌های خشکی زی معمولاً در خاک زندگی می‌کنند و جمعیت‌های بسیار بالایی را ایجاد می‌کنند که از جمله بندپایان‌های حیاتی هستند. همچنین، برخی از کنه‌ها به صورت پارازیتی در بینگی و مهره‌داران زندگی می‌کنند و برخی دیگر به عنوان انگل درون بدن حشرات و مهره‌داران فعالیت می‌کنند.
در این مقاله، به بررسی عمیق‌تر این موجودات جالب و مهم خواهیم پرداخت و همچنین به راه‌های مقابله با آنها می‌پردازیم. با ما در این مقاله همراه باشید تا با آفت کنه بیشتر آشنا شوید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره دستگاه دفع حشرات این صفحه را دنبال کنید.
آفت کنه قرمز
به عنوان یک کنه مهم در زیررده Acari، کنه قرمز یک آفت مهم مرکبات در ایران و مناطق دیگر جهان است. این گونه بیش از ۱۱۰ گونه میزبان را به خود اختصاص داده است، که بیشتر آنها مرکبات هستند. این کنه به خانواده Teranychidae تعلق دارد و دامنه وسیعی از میزبانان را در بر می‌گیرد.
كنه قرمز بالغ دارای چهار جفت پا است که با چشم غیرمسلح قابل رویت نیستند. پوره‌ها نیز سه جفت پا دارند. اندازه کنه‌های این خانواده بین ۰.۲ تا ۰.۸ میلیمتر است و تخم‌های آنها رنگ قرمز و شکلی پیازی با یک ساقه میانی تقریباً بی‌رنگ دارند که با استفاده از بینوکولر قابل مشاهده هستند.
کنه قرمز زمستان را به صورت تخم بر روی تنه و شاخه‌های درختان میزبان سپری می‌کند. تخم‌ها به صورت گروهی در زیر شاخه‌ها و شاخه‌های فرعی آنها قرار گرفته و گاهی تراکم زیادی به پوست تنه و شاخه‌ها رنگ قرمز می‌بخشد. در بهار، تخم‌ها باز می‌شوند و همزمان با باز شدن جوانه‌های برگی، لاروها و پوره‌ها آغاز به خسارت بر روی برگ‌های جوان، گل‌ها و میوه‌های کوچک می‌کنند. نسل اول این کنه در اوایل بهار حدود ۲۰ روز و در تابستان ۱۰ تا ۱۵ روز به طول می‌انجامد. در شرایط مناسب، ممکن است ۱۲ تا ۱۵ نسل در سال داشته باشد.
کنه قرمز با تغذیه از شیره برگ‌ها، میوه‌ها و شاخه‌های سبز مرکبات، به ارقام مختلف خسارت می‌رساند و خسارت بر روی برگ‌ها به مراتب بیشتر از خسارت بر روی میوه‌ها است. همانند سایر کنه‌های گیاهخوار، این آفت در ابتدا در بالای برگ‌های بالغ (میوه و شاخه‌های جوان) تغذیه می‌کند و باعث ایجاد لکه‌های سفید قابل رؤیت، تخریب بافت مزوفیل و در نهایت ریزش برگ‌ها می‌شود.
به طور کلی، کنترل کنه قرمز شامل استفاده از روش‌های مختلف می‌شود. این شامل استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی، کنترل بیولوژیکی با استفاده از دشمنان طبیعی مانند کنه‌ها و کفشدوزک‌ها، استفاده از روش‌های فیزیکی مانند اعمال حرارت یا سرما، و همچنین اتخاذ اقدامات فرهنگی و کشاورزی مناسب برای کاهش شرایط مساعد برای تکثیر و گسترش کنه قرمز می‌شود.
مهمترین روش کنترل کنه قرمز، استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی است. انتخاب آفت‌کش مناسب و رعایت دستورالعمل‌ها و نکات ایمنی در استفاده از آنها بسیار حائز اهمیت است. همچنین، برای جلوگیری از مقاومت آفت‌کش‌ها، ترکیب استفاده از آفت‌کش‌های مختلف و تناوب آفت‌کش‌ها پیشنهاد می‌شود.
در مبارزه با کنه چند نسلی، بهترین زمان برای فعالیت این آفت در اوایل بهار (زمانی که هوا از سردی به گرمی تغییر می‌کند) و اوایل پاییز (زمانی که هوا از گرمی به سردی می‌رود) است. در این دوره‌ها، تراکم کنه بیشترین مقدار خود را دارد. فعالیت کنه در هوای گرم و سرد به شدت کاهش می‌یابد و محدود می‌شود. برای مبارزه با این آفت، روش مبارزه زمستانی (استفاده از روغن پاشی زمستانی و استفاده از کنه کش‌های نیسورون، اورتوس، آپولو یا انویدور با غلظت ۵/۰ در هزار) و روش مبارزه بهاری (استفاده از کنه کش‌های آمیتراز با غلظت ۲ در هزار یا نئورون با غلظت ۱ در هزار یا نیسورون، اورتوس با غلظت ۵/۰ در هزار) توصیه می‌شود. کنه کش هگزی تیازوکس (نیسورون) یک کنه کش نفوذی با اثرات گوارشی است. این کنه کش بر روی تخم، لارو و پوره کنه تأثیر می‌گذارد، اما بر روی کنه بالغ تأثیر زیادی ندارد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره مارمولک، مقاله از بین بردن مارمولک را بخوانید.
آفت کنه عنکبوتی
کنه عنکبوتی در خانواده تترانیکیده، گونه‌ای از آفات است که به نام تترانیکوس ارتیکه Tetranychus urticae یا کنه تارتن دونقطه‌ای شناخته می‌شود. این گونه از کنه‌ها در سراسر جهان یافت می‌شود و بر روی گیاهان مختلف خسارت زیادی وارد می‌کند.
اندازه این کنه عنکبوتی بسیار کوچک و ذره‌بینی است و اغلب در پشت برگ‌ها فعالیت می‌کند. اگر با دقت به بدن آن نگاه کنید، دو لکه تیره رنگ در دو طرف بدن آن را مشاهده خواهید کرد که به همین دلیل نیز به آن کنه دونقطه‌ای معروف است.
این آفت بر روی انواع میزبان‌ها فعالیت می‌کند که شامل درختان زبان گنجشک، نارون، اقاقیا، توت زینتی، ارغوان، صنوبر، زیتون تلخ، انواع رز و گلهای زینتی مانند گل جعفری می‌شود. همچنین، درختان میوه مانند سیب و انگور نیز از جمله میزبان‌های اصلی این آفت هستند. آنها با تغذیه از برگ‌ها، آنها را گرد‌آلود، خشک و با تار عنکبوتی پوشانده می‌کنند. تارهای ایجاد شده توسط کنه‌ها باعث جذب گرد و غبار می‌شوند و به نمای سبز برگ‌ها ظاهری گرد و غباری می‌بخشند. این موارد باعث کاهش سبزی و فتوسنتز گیاه می‌شوند. در برخی مواقع، درختانی که تحت تأثیر این آفت قرار می‌گیرند و مبارزه مؤثری انجام نمی‌شود، ممکن است مجبور شوند برگ‌های خود را ریخته و برگ‌های جدید و سالمی تولید کنند. این موضوع به خصوص در نهال‌ها رخ می‌دهد و باعث ضعف و پیری زودرس گیاهان می‌شود.
در نظر داشته باشید که کنه عنکبوتی دونقطه‌ای در اوایل بهار روی علف‌های هرز فعالیت می‌کند و با گرم شدن هوا به آرامی به درختان و گیاهان اصلی منتقل می‌شود. در طول تابستان، فعالیت خود را بر روی گیاهان اصلی مانند درختان و گلهای فصلی ادامه می‌دهد.
مبارزه با کنه عنکبوتی یکی از چالش‌های مواجهه با آفات مزرعه‌ای است. برای کنترل و کاهش تأثیرات این آفت، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. یکی از روش‌های مبارزه استفاده از جانوران شکارگر است که به طور معمول شامل کنه‌های شکارگر، بال توری‌ها و کفشدوزک‌ها می‌شود. این جانوران به طور طبیعی کنه عنکبوتی را صید و کنترل می‌کنند و می‌توانند به عنوان یک روش اکولوژیکی و پایدار برای مبارزه با این آفت مؤثر باشند.
علاوه بر روش‌های بیولوژیکی، روش‌های کشاورزی نیز در مبارزه با کنه عنکبوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این شامل استفاده از ارقام مقاوم با برگ‌های ضخیم و چرمی است که توانایی مقاومت در برابر آفت را دارند. همچنین آبیاری منظم و شستشوی گیاهان نیز می‌تواند به تقلیل خسارت‌های کنه عنکبوتی منجر شود. در شرایط خشکی و گرد و غبار، کنه عنکبوتی به برگ‌ها چسبیده و بیشتر تأثیر می‌گذارد، بنابراین شستشوی درختان در ماه‌های خرداد، تیر و مرداد با استفاده از صابون مایع و پتاسه می‌تواند روشی کارآمد و اقتصادی برای کنترل آفت باشد.
روش‌های شیمیایی نیز برای مبارزه با کنه عنکبوتی استفاده می‌شود. اما باید با احتیاط به کار گرفته شود. استفاده از حشره‌کش‌هایی با طیف وسیع می‌تواند مقاومت آفت را افزایش داده و مشکلاتی را در آینده ایجاد کند. بنابراین، استفاده از حشره‌کش‌های کنه کش با خاصیت تخم‌کشی در مرحله اول (قبل از شیوع آفت) و بر روی نهال‌ها ضروری است. مثلاً، هگزی تیازوکس، باروک و فن پیروکسی میت از جمله حشره‌کش‌هایی هستند که ممکن است در مبارزه با کنه عنکبوتی استفاده شوند.
کنه از چی بدش میاد
آفت کنه ممکن است بر اثر عوامل مختلفی در منزل حضور یابند. برای دور کردن آنها می‌توانید از روش‌های ساده و در دسترس استفاده کنید. مثلاً می‌توانید نعنا را در گلدان یا باغچه بکار ببرید، برگ‌های خشک شده مریم‌گلی را سوزانده، رزماری را پرورش دهید، عصاره علف لیمو را استفاده کنید، اسطوخودوس را در منزل قرار دهید و خاک دیاتومه را در اطراف منزل پاشید. این روش‌ها ممکن است به دفع آفت کنه کمک کنند، اما در صورت وجود مشکل جدی، بهتر است با استفاده از خدمات حشره‌شناسی متخصص مشورت کنید.
علائم وجود کنه در خانه
وجود آفت کنه در خانه ممکن است به علایم مختلفی همراه باشد. یکی از این علائم، وجود آثار گزیدگی بر روی بدن است که معمولاً تا دو روز پس از گزیدگی باقی می‌ماند. این آثار می‌توانند به صورت قرمزی یا خارش پوست بیان شوند. اگر متوجه هر یک از این علائم شدیدید، می‌تواند نشانگر وجود کنه روی بدن شما باشد.
بهتر است در صورت مشاهده قرمزی یا خارش شدید در پوست خود، با دقت بدن خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که کنه روی بدنتان وجود ندارد.
علاوه بر این، اگر دارای حیوانات خانگی هستید، مناسب است به صورت منظم و با دقت حیوانات خانگی خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که آنها دچار کنه نشده‌اند.
در صورتی که خود یا اعضای خانواده‌تان با مشکلاتی مانند تب و لرز، بثورات پوستی یا علائم دیگری مواجه شدید، به وجود کنه شک کرده و با یک پزشک متخصص تماس بگیرید.
سوالات متداول
كنه گال چیست؟ گال نوعی هجوم پوستی است که توسط کنه‌ای به نام Sarcoptes scabiei ایجاد می‌شود. كنه گالي بدون درمان می‌توانند ماه‌ها روی پوست زندگی کنند و باعث بثورات خارش‌آور و قرمزی می‌شوند.
