سالک که با نام بیماری لیشمانیوز نیز شناخته می‌شود، یکی نوع بيماري پوستي و بافت داخلی بدن است که به دلیل انتقال یک بیماری انگلی به نام لیشمانیا رخ می‌دهد. این بیماری مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر همچون مالاریا و تب دنگی از گزش پشه به وجود می‌آید و در مناطق گرمسیر و محل رشد پشه‌ای به نام لیشمانیوز، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است. افرادی که سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارند، کودکان و افراد مسن و همچنین افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند HIV باید بیشتر مراقب خودشان برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باشند. برای اینکه بدانید سالک از کدام حیوانی است و آیا واگیردار است یا خیر، این مقاله را بخوانید تا بیشتر در مورد این بیماری و علائم آن با شما صحبت کنیم.
برای خرید بهترین دستگاه دفع حشرات با بالاترین کیفیت به پارسیان دافع مراجعه کنید.
بیماری سالک یا لیشمانیا چیست؟
بیماری سالک یا لیشمانیا (Leishmaniasis) یکی از انواع بیماری‌های انگلی است که بر اثر وجود انگلی به نام لیشمانیا در بدن ایجاد می‌شود. این انگل معمولا در پشه‌های خاکی آلوده و زنده زندگی می‌کند و همین موضوع باعث شده تا در هنگام گزش همین حشرات در بدن انسان، شاهد رشد بیماری سالک باشیم. لیشمانیا، به عنوان یک بیماری خطرناک پوستی شناخته می‌شود و باید به سرعت درمان شود. در غیر این صورت حتی گاهی نیاز به جراحی، برای از بین بردن جای این بیماری نیز خواهد بود.
چرخه زندگی لیشمانیا برای ابتلا به بیماری سالک
لیشمانیا نام انگلی است که در حشرات زنده در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می‌کند. این نوع حشره با گزش انسان‌ها می‌تواند علائم جدی و نگران‌کننده‌ای را در افراد ایجاد کند. تا به امروز اپیدمی‌های مرگباری از بیماری سالک در مناطقی همچون اسیا، آمریکای جنوبی و آفریقا رخ داده‌اند و در ایران نیز احتمال ابتلا به بیماری سالک در مناطق گرمسیر همچون اصفهان و یزد وجود دارد. معمولا مناطق آلوده به این انگل، مناطق دور افتاده هستند. مصرف داروهای ضد لیشمانیا و پیشگیری از نیش این حشرات، بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری است.
آشنایی با انواع سالک
انواع بیماری سالک را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم بندی کرد:
- سالک پوستی: سالک پوستی یا ليشمانيوز جلدي شایع‌ترین و در عین حال خفیف‌ترین انواع بیماری سالک است که تنها پوست انسان را درگیر خود می‌کند. زخم‌های پوستی که روی پوست ایجاد می‌شوند، می‌توانند تحریک کننده و ناراحت کننده باشند، اما در طول گذر زمان از بین خواهند رفت.
- سالک پوستی مخاطی: سالک پوستی مخاطی، یک درجه شدیدتر از بیماری سالک پوستی است که علاوه بر پوست بدن، مخاط را نیز درگیر می‌کند. این نوع بیماری بینی، دهان و سایر بخش‌های مخاطی بدن را درگیر خود خواهد کرد.
- سالک احشایی: سالک احشایی یکی دیگر از بیماری‌های سالک است. در این نوع بیماری، به غیر از پوست، اندام و احشای داخلی نیز درگیر انگل می‌شوند. نام دیگر این بیماری کالا آزار است که می‌تواند بسیار خطرناک نیز باشد.
آیا بیماری سالک واگیردار است؟
یکی از نگرانی‌های افراد هنگام ابتلا به سالک و یا تشخیص سالک در اطرافیان آن‌ها این است که نمی‌دانند سالک واگیردار هست یا خیر؟ به طور کلی، این بیماری از انسان به انسان منتقل نمی‌شود و تنها پشه‌های گرمسیری می‌توانند آن را به بدن انسان‌ها منتقل کنند. از این جهت حتی اگر به ضایعه‌های پوستی فرد مبتلا به این بیماری دست بزنید و یا در تماس با آن‌ها باشید، نیازی به نگرانی از بابت انتقال این بیماری نیست. این بیماری نه از پوست و نه از طریق تنفس از انسان به انسان منتقل نمی‌شود.
علت و راه انتقال سالک چگونه است؟
علت اصلی ابتلا به بیماری سالک، وجود انگلی تک یاخته به نام لیشمانیا است. این انگل در بدن حشرات خاکی رشد می‌کند. سپس این حشرات انسان را نیش می‌زنند و این انگل را به افراد انتقال می‌دهند. در نهایت افراد به بیماری سالک مبتلا خواهند شد. چرخه انتقال این بیماری بدین گونه است که اگر یک حشره سالم انسان مبتلا به سالک را نیش بزند، مبتلا به این بیماری شده و مجددا با نیش زدن یک انسان سالم، آن را نیز مبتلا به این بیماری می‌کند.
به غیر از انسان، حیوانات اهلی نیز مانند سگ‌ها و گربه‌های خانگی می‌توانند به عنوان ناقل این بیماری باشند. به طوری که چرخه انتقال این بیماری حتی از انسان به حیوان و یا حیوان به حیوان نیز خواهد بود. انتقال انگل از انسان به انسان از طریق انتقال خون یا سرنگ مشترک نیز امکان پذیر است و باید بود که هیچ تماس خون با خون توسط افراد مختلف وجود نداشته باشد. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که سه راه برای انتقال بیماری سالک وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:
- نیش پشه سالک از انسان به انسان
- نیش حشره سالک از حیوان به انسان
- انتقال انگل از طریق خون انسان به انسان
علائم بیماری سالک
تشخیص سالک ابتلا به شناخت علائم این بیماری انجام می‌شود. به طور کلی، بیماری سالک معمولا خود را با زخم‌های پوستی نشان می‌دهد. بعد از گزیده شدن توسط حشره ناقل سالک، ممکن است زخم‌ها بلافاصله ایجاد شوند و یا در مواردی ماه‌ها و هفته‌ها طول می‌کشد تا زخم‌ها بروز پیدا کنند و توسط فرد دیده شوند. معمولا زخم‌های ایجاد شده درد شدیدی را به همراه ندارند؛ اما ممکن است برخی از افراد نیز احساس درد داشته باشند. در هر سه نوع این بیماری یعنی بیماری پوستی، مخاطی و احشایی، احتمال مشاهده نشانه‌های زیر وجود دارد:
- در اکثر موارد، بیماری سالک می‌تواند باعث ایجاد یک یا چند زخم در نواحی مختلف پوستی شود.
- زخم در مرحله اولیه به شکل یک جوش کوچک است، اما قطر آن دو سانتی متر بزرگ‌تر و به رنگ قرمز می‌باشد.
- جوش‌ها تیره‌تر می‌شوند و اطراف آن‌ها زخم ایجاد خواهد شد.
- زخم سالک معمولا دارای مرز مشخصی است و قابل مشاهده است.
- زخم‌ها ممکن است مرطوب و عفونی باشند یا خشک و پوسته پوسته شوند.
- زخم‌های سالک معمولا در نواحی از بدن که لباس پوشیده نمی‌شود، ایجاد خواهد شد.
علائم سالک احشایی و مخاطی
سالک شدید باعث بروز زخم‌ها در نقاط حساسی همچون پلک، چشم و لاله گوش بینی و لب‌ها می‌شود و ممکن است این اعضا را تحت تاثیر خود قرار دهد و باعث ایجاد آلودگی‌های ثانویه شود. سایر نشانه‌های بیماری شامل آبریزش بینی، ترشحات خونی، تنگی نفس و اختلالات تنفسی هستند.
در صورتی که افراد مبتلا به ساک مخاطی باشند، ممکن است بعد از چندین سال مبتلا به ليشمانيوز پوستي شوند که در آن تنگی نفس رخ می‌دهد و خونریزی و آبریزش بینی مشاهده می‌شود. در کنار تمامی این علائم، علائم سالک احشایی شدیدتر و نگران کننده‌تر بوده و خود را با علائمی همچون موارد زیر نشان می‌دهد:
- تب شدید و طولانی مدت
- بزرگ شدن کبد و طحال
- التهاب و تورم در غدد لنفاوی
- خونریزی
- کاهش گلبول‌های سفید
- کاهش تعداد پلاکت‌ها
- کاهش شدید وزن
- بروز عفونت
برای خرید دستگاه سوسک کش همراه با گارانتی و خدمات پس از فروش به پارسیان دافع مراجعه کنید.
نحوه تشخیص سالک چگونه است؟
تشخیص سالک و درمان به موقع این بیماری می‌تواند از بروز عوارض آن جلوگیری کند. بسیاری از افراد به فکر درمان سالک کهنه هستند، چون به موقع این بیماری را در خود نشان نداده‌اند. این در حالی است که روش‌های آزمایشگاهی زیادی برای تشخیص این بیماری وجود دارند. بهترین روش تشخیصی، استفاده از نمونه‌های بافت زخم است. پزشک با نمونه برداری از زخم‌های پوستی برای بیماری جلدی و یا مغز استخوان برای بیماری احشایی، می‌تواند این بیماری را در کشت‌های خاص و آزمایشگاه مولکولی تشخیص دهد.
در لیشمانیوز احشایی تشخیص با بررسی علائم بالینی و آزمایش‌های انگلی و سرولوژیکی انجام خواهد شد. اما اگر بیماری پوستی و مخاطبی باشد، انجام تست‌های سرولوژیک ارزش محدودی دارد. آزمایش‌های خونی که شامل آنتی بادی باشند نیز برای تشخیص این انگل به ویژه در حالت بروز احشایی مفید هستند.
درمان سالک چگونه است؟
مراقبت از زخم سالک و درمان به موقع آن می‌تواند از نیاز شما برای درمان جای سالک قدیمی جلوگیری کند. به طور کلی، مهم‌ترین علامت این بیماری در افراد، مشکلات پوستی است که ابتدا خفیف بوده و در گذر زمان شدیدتر و قوی‌تر خواهد شد. روش‌های درمان زخم سالک به شرح زیر هستند:
· دارو درمانی
مصرف داروهای ضد سالک همچون داروی ضد انگل آمفوتریسین بی (Amphotericin B) برای کنترل این بیماری و علائم پوستی و احشایی مفید است. در صورت نیاز می‌توان از سایر داروها برای درمان زخم‌های مخاطی و جلدی مانند لیپوزومال آمفوتریسین بی (Liposomal Amphotericin B) و پارومومایسین (Paromomycin) نیز استفاده کرد. استفاده از کرم برای از بین بردن جای سالک و کنترل زخم و التهاب ناشی از آن نیز توصیه می‌شود.
· درمان‌های کلینیکی
معمولا در مواردی که سالک کهنه شده و علائم آن باقی مانده‌اند، باید از درمان‌های کلینیکی برای کنترل مشکلات ناشی از آن استفاده کرد. چرا که زخم‌های سالک می‌توانند آنقدر شدید شوند که نیاز به جراحی پلاستیک سالک داشته باشند. از جمله روش‌های درمان کلینیکی می‌توان به لیزر جای سالک صورت، کرایوتراپی، استفاده از روش جراحی سالک برای از بین بردن جای سالک قدیمی و لیزر فرکشنال اشاره کرد. درمان بیماری سالک با این خدمات بیشتر به جنبه زیبایی کمک کند و برای درمان بیماری احشایی، باید حتما از داروهای ضد انگل استفاده کرد.
· درمان‌های خانگی
برای از بین بردن جای سالک می‌توان از روش‌های خانگی نیز کمک گرفت؛ اگرچه تاثیر قطعی این روش‌ها تضمین شده نیست؛ اما در هر صورت می‌توان از آن‌ها برای رسیدن به بهترین نتیجه استفاده نمود. استفاده از روغن‌های مغذی، شیره فلوس، مراقبت از جای زخم و همچنین بهره گیری از محصولات مرطوب کننده پوست برای کاهش خشکی و تحریک پذیری آن به شدت توصیه می‌شود.
برای خرید بهترین و با کیفیت‌ترین دستگاه پشه کش به پارسیان دافع مراجعه کنید.
درمان زخم سالک
زخم سالک عمدتا به شکل یک ضایعه پوستی غیر حساس، قرمز و سفت دیده می‌شود که ممکن است وسعت آن در حد چندین سانتی متر نیز باشد. این بیماری از نوع جلدی و پوستی بسیار شایع است و باعث ایجاد ضایعات پوستی می‌شود. درمان جای این بیماری و از بین بردن جاي زخم آن نیاز به در نظر گرفتن روش‌های مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
استفاده از دارو و پماد
استفاده از داروهای تزریقی و موضعی برای از بین بردن جای سالک مفید است. کرم‌های مراقبتی ضمن آبرسانی، به مرور زمان جای به وجود آمده از زخم‌های این بیماری را نیز از بین می‌برند.
تزریق کورتیزون
کورتیزون می‌تواند به عنوان یک داروی تزریقی برای درمان مشکلات ناشی از سالک مورد استفاده قرار گیرد. کورتیزون برای کوچک‌تر کردن و صاف کردن جای زخم، بسیار مناسب است.
لایه برداری
یکی از بهترین روش‌های از بین بردن درمان این بیماری، لایه برداری جای زخم است. می‌توان از لایه بردارهای شیمیایی برای رفع جای زخم استفاده کرد.
درم ابریژن
یکی از بهترین روش‌های کلینیکی، درم ابریژن است که می‌تواند رنگ و عمق ناشی از اسکارها را دچار تغییر کند و بافت اطراف آن‌ها را محوتر کند. این روش می‌تواند برای هم سطح کردن پستی و بلندی‌های پوست اطراف آن استفاده شود.
لیزر
لیزر به عنوان بهترین روش درمان سالک کهنه شناخته می‌شود. انواع روش‌های لیزر درمانی از جمله لیزر دی اکسید کربن می‌توانند برای درمان عارضه استفاده شوند. با این حال برای رفع جای آن با لیزر باید حداقل چند جلسه این کار را انجام دهید.
جراحی
جراحی زیبایی و پلاستیک برای از بین بردن جای زخم ناشی از این بیماری بسیار مفید است. اگر نمی‌دانید برای درمان سالک چه باید کرد و با روش‌های ذکر شده به نتیجه‌ای نرسیده‌اید، باید به متخصصان پوست مراجعه کنید تا پس از بررسی وضعیت پوست، بهترین روش‌های درمانی که ممکن است شامل جراحی باشند را پیشنهاد کنند.
پیشگیری از بیماری سالک
ابتلا به این بیماری به غیر از اینکه می‌تواند خطرات جدی را برای پوست به همراه داشته باشد و باعث از بین بردن اعتماد به نفس افراد شود، مشکلات جدی دیگری را نیز در بافت‌های احشایی به همراه خواهد داشت. از این رو پیشگیری از ابتلا به این بیماری خطرناک و انگلی، بهترین کاری است که باید انجام دهید. از جمله روش‌های مهم پیشگیری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوشیدن لباس مناسب: حتما در مناطق آلوده و خطرناک از شلوار بلند، تی شرت‌های آستین بلند، جوراب‌های بلند و پوشیده و روسری استفاده کنید. تا حد ممکن کل صورت خودتان را بشویید.
- عدم خارج شدن در ساعات خطرناک از منزل: سعی کنید که در ساعات خطرناک از جمله شب‌ها و اول صبح از منزل خارج نشوید. در این زمان‌ها، حشرات بیشتر فعالیت می‌کنند.
- تهویه مناسب: در داخل منزل از تهویه مناسب استفاده کنید. در روزهای گرم استفاده از کولر و پنکه برای بیرون راندن حشرات به شدت توصیه می‌شود. همچنین درب و پنجره‌ها را بسته نگه دارید تا حشرات وارد محل خواب شما نشوند.
- استفاده از حشره کش‌ها: اگر در مکان‌های خطرناک و گرمسیر زندگی می‌کنید، حتما از حشره کش‌ها برای از بین بردن سالک استفاده کنید. حشره کش‌های اسپری و یا محصولات برقی که برای خارج کردن حشرات در محیط مناسب‌اند، انتخاب عالی هستند.
پارسیان دافع؛ ارائه بهترین راه حل برای پیشگیری از سالک
با توجه به خطرات احتمالی این بیماری، بهترین راه برای جلوگیری از عوارض این بیماری استفاده از محصولات پیشگیری کننده است. پارسیان دافع، تولید کننده انواع محصولات حشره کش برقی با امواج فراصوت است. این امواج در گستره شنوایی انسان نیستند، اما می‌توانند حشرات را کلافه کنند. بدون اینکه مواد شیمیایی و مضری در محیط پخش شود، می‌توانید از این دستگاه‌های برقی در اتاق خواب، سالن پذیرایی و هر جای دیگری استفاده کنید، بدون اینکه باعث ایجاد مضرات سلامتی برای کودکان و بانوان باردار شوند.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد بیماری سالک و راه‌های پیشگیری از آن صحبت کردیم. این بیماری در ابتدا خود را با ضایعات پوستی در نواحی از پوست که معمولا در معرض دید هستند و با لباس پوشیده نمی‌شوند، نشان می‌دهد. در صورت عدم درمان به موقع، این بیماری تشدید شده و ممکن است علائم جدی‌تری را در احشای داخلی به همراه داشته باشد. با توجه به اینکه این بیماری از طریق گزش حشرات در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری به وجود می‌آید، باید با هر روشی از نیش حشرات پیشگیری کنید.
اگر علاقمند به این مقاله بودید، توصیه ما به شما این است که مقاله طاعون در پارسیان دافع هم مطالعه کنید.
سوالات متداول
۱. آیا سالک کشنده است؟
لیشمانیوز احشایی فرم شدید و نگران کننده از این بیماری است که معمولا ۲ الی ۸ ماه بعد از گزش حشره رخ می‌دهد و می‌تواند اندام‌های داخلی را درگیر خود کند. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند کشنده باشد.
۲. آیا سالک واگیردار است؟
بله؛ اما نه از انسان به انسان. این بیماری تنها از طریق خون منتقل می‌شود. بنابراین، فقط گزش پشه می‌تواند آن را منتقل کند.
۳. علائم و نشانه‌های بیماری سالک چیست؟
نشانه‌های پوستی مهم‌ترین علائم این بیماری هستند. ابتلا جوش‌ها کوچک هستند، ولی سپس بزرگ می‌شوند و در اطراف آن‌ها زخم‌های جدید ایجاد خواهد شد.
۴. بیماری سالک از چه حیوانی است؟
این بیماری از حشراتی که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می‌کنند، انتقال می‌یابد. همچنین امکان انتقال از طریق گزش حیوانات اهلی مبتلا به این بیماری نیز به انسان وجود دارد.
از بین بردن کنه در خانه و علائم وجود این موجود در منزل شما | پارسیان دافع
[…] بیماری سالک چیست و راه‌های درمان آن […]